Onderhandelen is niet vrijblijvend

Ondernemers onderhandelen dagelijks en meestal leidt dat tot een resultaat waar iedereen tevreden mee is. Er zijn echter ook onderhandelingen die vastlopen en dan vraagt de ondernemer zich af of hij met de onderhandeling kan stoppen. Onderhandelen is geen vrijblijvende zaak.

Rechtsverhouding 

Met het onderhandelen begint een rechtsverhouding waarop juridische regels van toepassing zijn. Er is weliswaar nog geen overeenkomst gesloten maar ook in de fase ervoor, de precontractuele fase, hebben de onderhandelende partijen rechten en plichten. Een bekend voorbeeld is dat de ondernemer uiteraard zijn eigen belangen mag nastreven maar ook rekening moet houden met belangen van de andere partij. Zo hoort een partij die weet dat hij geen contract met de andere partij zal gaan sluiten, de onderhandeling te beëindigen om te voorkomen dat de andere partij verdere onderhandelingskosten blijft maken.

Houd rekening met belangen van de ander

De ondernemer die wil stoppen met een onderhandeling moeten daarbij rekening houden met de gerechtvaardigde belangen van de andere partij. Soms kan een onderhandeling al zo ver gevorderd zijn dat de andere partij erop mocht rekenen dat een overeenkomst tot stand zou komen. In dat geval kan er een verplichting bestaan om door te onderhandelen tot er overeenstemming is bereikt. Een uitzondering kan zijn dat zich onvoorziene omstandigheden voordoen die het rechtvaardigen de onderhandelingen te mogen afbreken. Als tijdens de onderhandelingen de economie instort en de markt voor woonhuizen in Alkmaar wegvalt, kan dit een rechtvaardiging geven om de onderhandeling over het bouwen van een groot aantal woonhuize te beëindigen.

Onderhandeling of al contract?

Het is niet altijd eenvoudig vast te stellen of er al sprake zijn van een contract of dat partijen zich nog in de onderhandelingsfase bevinden. Een contract wordt aangenomen als een partij het gerechtvaardigde vertrouwen heeft dat er daadwerkelijk een contract tot stand is gekomen. De onderhandeling is nog aan de orde als een partij alleen nog maar het vertrouwen heeft dat een contract tot stand zal komen. Voor de totstandkoming van een contract is het niet nodig dat partijen het eens zijn geworden over alle aspecten van de overeenkomst. Een contract kan er ook al zijn als partijen het alleen nog maar eens zijn over de belangrijkste onderwerpen. De details moeten dan nog worden uit onderhandeld. Om dat ik kunnen vaststellen is ook de bedoeling van partijen van belang.

Afbreken onderhandeling mag tenzij

Een uitgangspunt blijft wel dat het een ondernemer vrij staat een onderhandeling af te breken tenzij dit op grond van bepaalde omstandigheden niet aanvaardbaar is. De ondernemer die een onderhandeling ten onrechte afbreekt, kan aansprakelijk zijn voor de schade die de andere partij als gevolg daarvan lijdt. De omvang van de schadevergoeding hangt onder meer af van de fase waarin de onderhandeling zich bevindt. Hoe dichter  bij een overeenkomst hoe hoger de schadevergoeding in principe zal zijn. De schade kan bestaan uit de kosten van onderhandeling maar ook aan gederfde winst omdat geen overeenkomst tot stand is gekomen.

Spelregels voor onderhandeling

Voor onderhandelingen met een groot financieel belang is het meestal verstandig vooraf afspraken te maken over de regels die gelden tijdens de onderhandeling. Vaak wordt dit een intentie overeenkomst genoemd of een letter of intent. Diverse onderwerpen kunnen in zo'n intentieovereenkomst worden afgesproken, zoals de geheimhouding, of dan onderhandelingen al dan niet exclusief zijn, of toestemming van andere partijen nodig is voordat een overeenkomst tot stand gekomen (denk aan toestemming van bestuur of raad van commissarissen) of een financieringsvoorbehoud. Ook kunnen afspraken worden gemaakt over de omstandigheden waaronder de onderhandeling mag worden afgebroken en of in dat geval de verplichting bestaat de andere partij een vergoeding te betalen. Tip Maak voor belangrijke onderhandelingen altijd afspraken over de spelregels Spar met uw huisadvocaat over een goede onderhandelingsstrategie Als u twijfelt of u wel verder wil, breek dan onderhandelingen zo tijdig mogelijk af. Dit artikel is geschreven door Arthur Sweens, advocaat voor ondernemers en curator in Alkmaar en Den Helder. Heeft u vragen bel Arthur Sweens op 0223-660114 of 06 22423073 (ook voor Whatsapp) of mail naar sweens@knuwer.nl