Aansprakelijkheid van de (scheids)rechter

Kan een rechter aansprakelijk worden gesteld voor de schade die ontstaat wegens een onjuiste uitspraak? Die vraag werd kort geleden (weer) aan de Hoge Raad voorgelegd; ditmaal naar aanleiding van een arbitrage zaak. In het betreffende geval hadden twee partijen een aannemingsovereenkomst gesloten. De opdrachtgever X1 gaf vervolgens opdracht om de facturen voor het geleverde werk toe te sturen aan een andere concernvennootschap X2. X2 betaalde diverse facturen, maar andere facturen bleven onbetaald. Daarop begon de aannemer een procedure tegen X1 en X2. In de aannemingsovereenkomst tussen de aannemer en X1 was overeengekomen dat niet de gewone rechtbank bevoegd was om over geschillen te oordelen, maar dat drie arbiters dat zouden doen volgens de regels van het Nederlands Arbitrage Instituut. In de arbitragezaak stelde X2 aan de orde, dat zij geen partij was bij de aannemingsovereenkomst en dat zij dus ook niet participeerde in de alternatieve geschillenregeling tussen de aannemer en X1 en dat de arbiters jegens haar onbevoegd waren. De arbiters veroordeelden X1 en X2 echter tot betaling. Vervolgens heeft X2 het arbitrale vonnis met succes door de rechtbank laten vernietigen. De rechtbank vond dat arbiters zich jegens X2 inderdaad niet bevoegd hadden mogen verklaren. Toen heeft X2 de arbiters aansprakelijk gesteld voor de door haar ten gevolge van die vernietigde uitspraak geleden schade. De Hoge Raad oordeelt dat arbitrage in feite niet zoveel verschilt van overheidsrechtspraak, omdat de wet voorziet in een uitgebreide regeling over arbitrage. Daarom is er ook geen reden om de aansprakelijkheid van de arbiters (= scheidsrechter) anders te beoordelen dan die van de gewone rechter. De Hoge Raad oordeelt dat een rechter slechts in uitzonderlijke gevallen aansprakelijk zal zijn voor een onjuiste beslissing. De wet voorziet immers in de mogelijkheid dat een onjuist oordeel in hoger beroep en cassatie wordt gecorrigeerd. Maar dit wordt anders indien de rechter met betrekking tot de onjuiste uitspraak opzettelijk of bewust roekeloos heeft gehandeld, of met een kennelijk grove miskenning van hetgeen een behoorlijke taakvervulling meebrengt. Daar zal slechts in uitzonderingsgevallen sprake van zijn. In onderhavige arbitragezaak was van zo'n uitzonderingsgeval geen sprake. De arbiters werden dus niet persoonlijk aansprakelijk geacht voor hun onjuiste oordeel.