Een voorbehoud in de onderhandeling
Als partijen onderhandelen komt het regelmatig voor dat er een voorbehoud wordt gemaakt. Dit gebeurt in wat men noemt de precontractuele fase, dus voor dat een overeenkomst definitief tot stand is gekomen. Met het voorbehoud geeft een partij aan welke voorwaarde voor hem van belang is om aan een definitieve overeenkomst gebonden te kunnen zijn. Als onderhandelingen mislopen kan over de uitleg van het voorbehoud gemakkelijk verwarring ontstaan: wat is er precies mee bedoeld, voor welke partij geldt het voorbehoud, heeft het financiële consequenties, voor hoe lang geldt het voorbehoud, wat wordt er precies met het voorbehoud bedoeld et cetera.
Het uitgangspunt is dat een voorbehoud kan worden gemaakt op alle momenten tijdens de onderhandeling. Dit kan anders zijn als de onderhandelingen zo ver zijn gevorderd dat de andere partij erop mocht vertrouwen dat een overeenkomst tot stand zou komen. In die fase wordt het lastig om alsnog eenzijdig een voorbehoud te gaan maken. De andere partij hoefde daar dan niet meer op bedacht te zijn.
Definitie voorbehoud
De term voorbehoud wordt niet in de wet genoemd. Over het algemeen wordt ermee bedoeld dat aan een bepaalde voorwaarde moet zijn voldaan om de overeenkomst definitief te maken. De partijen bij een onderhandeling zijn vrij om naar eigen inzicht een voorbehoud te formuleren. Voor het maken van een voorbehoud geldt geen vormvoorschrift. Dit betekent dat een voorbehoud zowel mondeling als schriftelijk kan worden gedaan. Een schriftelijk voorbehoud heeft uiteraard de voorkeur omdat het dan eenvoudiger is te bewijzen dat een voorbehoud is gemaakt.
Voorbehoud in vele smaken
Het voorbehoud kent vele smaken. Bekend is natuurlijk het financieringsvoorbehoud. Ook kan gedacht worden aan het voorbehoud dat goedkeuring wordt verleend door bijvoorbeeld de raad van commissarissen of de directie. Denk ook aan het voorbehoud dat pas een overeenkomst is tot stand gekomen als er sprake is van een schriftelijke en door beide partijen ondertekende overeenkomst. Nuttig kan ook het voorbehoud zijn dat overeenstemming op deelonderwerpen pas bindend is als over alle onderwerpen overeenstemming is bereikt (overall-regeling). Een einddatum waarop volledige overeenstemming moet zijn bereikt kan ook als voorwaarde worden gesteld. Als geen overeenstemming wordt bereikt op de einddatum is de partij vrij de onderhandeling te beëindigen.
Het voorbehoud vervaagt
Een probleem kan ontstaan als het voorbehoud door ontwikkelingen tijdens de onderhandelingen wordt achterhaald. De vraag is of in dat geval op het voorbehoud nog wel een beroep kan worden gedaan. Denk aan het geval dat bij de aanvang van de onderhandelingen een voorbehoud is gemaakt en dat partijen vervolgens een aantal maanden onderhandelen waardoor de uitgangspunten zijn veranderd. Het kan dan in strijd met de redelijkheid en billijkheid zijn om in die fase alsnog een beroep te doen op een bij aanvang gemaakt voorbehoud. Ook kan bij een partij tijdens de onderhandelingen, zeker als die wat langer duren, de indruk zijn ontstaan dat het voorbehoud door de andere partij stilzwijgend is prijsgegeven. Er wordt dan ook wel geadviseerd om tijdens de onderhandelingen regelmatig te blijven benadrukken (of te mailen) dat nog steeds een voorbehoud geldt.
Verschijningsvorm voorbehoud
Het voorbehoud kan de vorm hebben van een opschortende voorwaarde of een ontbindende voorwaarde. Dit verschil is wel van belang. Bij een opschortende voorwaarde komt een (romp-) overeenkomst tot stand die pas van kracht wordt zodra de opschortende voorwaarde is vervuld. Van zo'n overeenkomst kan pas nakoming worden gevraagd als komt vast te staan dat de voorwaarde is uitgewerkt. Bij een ontbindende voorwaarde komt direct een volledige overeenkomst tot stand die echter komt te vervallen als de ontbindende voorwaarde wordt vervuld.
Onduidelijk voorbehoud
Als niet duidelijk is aangegeven voor wie het voorbehoud is bedoeld, kunnen beide partijen op het voorbehoud een beroep doen. Als u partij bent bij een onderhandeling en u wilt als enige op een voorbehoud een beroep kunnen doen, dan is het belangrijk dit goed vast te leggen.
Belanghebbende verhindert vervullen voorwaarde
Een belangrijke bepaling in de wet is dat de partij die belang heeft bij het niet-vervullen van een voorwaarde deze vervulling verhindert, de voorwaarde als vervuld geldt. Denk aan het voorbeeld dat een partij die een financieringsvoorbehoud heeft gemaakt onvoldoende moeite heeft gedaan om bij een bank een financiering daadwerkelijk te verkrijgen. Die partij kan dan op het financieringsvoorbehoud geen beroep meer doen. Om die reden wordt bij een financieringsvoorbehoud meestal vermeld voor welk bedrag de financiering moet worden verkregen en dat de betreffende partij aan de hand van berichten van een aantal banken moet kunnen aantonen dat hij zich voldoende heeft ingespannen de financiering te verkrijgen.
Tip
Formuleer het voorbehoud helder en duidelijk, noteer wie op het voorbehoud een beroep kan doen. Leg het voorbehoud schriftelijk vast en herhaal het voorbehoud als een onderhandeling langer duurt.
Vraag advies van Arthur Sweens voor een goed contract!
Dit artikel is geschreven door Arthur Sweens, advocaat voor ondernemers en curator in Alkmaar en Den Helder. Heeft u vragen bel Arthur Sweens op 0223-660114 of 06 22423073 (ook voor Whatsapp) of mail naar
