Help, mijn overeenkomst wordt opgezegd!

Arthur Sweens
16 november 2017
Ondernemings- en Faillissementsrecht

Oftewel, kan een overeenkomst zo maar worden beëindigd?

De overeenkomst wordt opgezegd

U leeft in de veronderstelling een goede en langdurige handelsrelatie te hebben met een trouwe afnemer. Toch wordt de overeenkomst “opeens” beëindigd. Kan dat zo maar en is daar wat tegen te doen?

Ondernemers sluiten regelmatig overeenkomsten die soms voor langere tijd over en weer verplichtingen geven. Meestal worden dit duurovereenkomsten genoemd. De opzegging van dit type overeenkomsten kan in de praktijk nog wel eens tot vragen en problemen leiden.

 

Bij de meeste kortlopende overeenkomsten voor eenmalige prestaties speelt dit probleem niet. Met het uit uitleveren van het product of het verrichten van de prestatie is de overeenkomst afgerond en resteert slechts de betaling van de overeengekomen prijs en eventueel een garantieverplichting.

De duurovereenkomst

De duurovereenkomsten kunnen ontstaan op basis van een concrete afspraak tussen partijen. Denk aan de afspraak dat de ene partij voor een periode van 10 jaren het onderhoud van een gebouw op zich neemt of de levering van bepaalde goederen toezegt. Een duurovereenkomst kan ook ontstaan zonder een concrete afspraak doordat partijen gedurende een reeks van jaren op dezelfde wijze en onder dezelfde voorwaarden zaken met elkaar doen. Er kan dan een moment komen dat de ene partij erop mag vertrouwen dat er sprake is van een bestendige relatie die niet zonder meer kan worden beëindigd.

 

De opzegging van duurovereenkomsten voor onbepaalde tijd

Bij deze overeenkomst is geen einddatum afgesproken. Dit kan een bewuste keuze zijn geweest maar partijen kunnen het ook in het midden hebben gelaten. In de wet zijn geen algemene regels opgenomen voor de opzegging van duurovereenkomsten. Wel is de opzeggingsbevoegdheid voor bepaalde bijzondere overeenkomsten in de wet geregeld, denk aan huurovereenkomsten en arbeidsovereenkomsten. In de overeenkomst die partijen zelf hebben gesloten, kunnen zij afspraken vastleggen die de opzegging van de overeenkomst regelt.

 

Niets afgesproken over opzegging

Als in de wet en in de overeenkomst niets is vastgelegd over de opzegging, dan is de regel dat de duurovereenkomst voor onbepaalde tijd in beginsel opzegbaar is. Aan die opzegging kunnen wel bepaalde eisen worden gesteld die vaak samenhangen met wat redelijk en billijk is. Eén van de eisen kan zijn dat de opzeggende partij een goede reden (zwaarwegende grond) moet hebben om de overeenkomst op te zeggen. De overeenkomst “zo maar” opzeggen zonder dat daar een goede reden voor is, is meestal niet toegestaan. Een andere voorwaarde kan zijn dat een bepaalde opzegtermijn in acht moet worden genomen of dat wordt aangeboden een bepaalde schadevergoeding te betalen.

 

De opzegging van duurovereenkomsten voor bepaalde tijd

Bij deze duurovereenkomst is de einddatum door partijen vastgelegd. In dat geval eindigt de overeenkomst op de overeengekomen einddatum. Een duurovereenkomst voor bepaalde tijd is niet tussentijds opzegbaar tenzij dit in de wet staat of is overeengekomen. In de meeste gevallen zijn aan opzegging voorwaarden verbonden. De meest voorkomende voorwaarde is dat een bepaalde opzegtermijn in acht moet worden genomen.

 

Opzegging beperkt door redelijkheid en billijkheid

Ook in het geval dat opzegging van de duurovereenkomst voor bepaalde tijd mogelijk is, geldt dat er nog beperkende voorwaarden kunnen zijn. Deze hangen meestal samen met de redelijkheid en de billijkheid die contractpartijen ten opzichte van elkaar in acht moeten nemen. Zo kan het voorkomen dat de opzegging voor de andere partij zulke ernstige consequenties heeft dat niet zonder meer beëindigd kan worden of zelfs dat aan de opzegging het rechtsgevolg van de beëindiging wordt ontzegd. In dat geval loopt de overeenkomst “gewoon” door.

 

Bijzondere omstandigheden

Alhoewel er geen algemene regels zijn die bepalen hoe redelijkheid en billijkheid moet worden beoordeeld, zijn er wel een aantal factoren die een rol kunnen spelen:

 

  1. de duur van de overeenkomst: uitgangspunt is dat hoe langer de overeenkomst heeft geduurd hoe meer zorg bij de opzegging in acht moet worden genomen;
  2. de mate van exclusiviteit en de omvang van de relatie. Het komt voor dat een leverancier in de loop der jaren vrijwel volledig afhankelijk is geworden van één afnemer, mogelijk zelfs een afnemer die hij exclusief dus met uitzondering van andere leveranciers bedient. Als in zo’n situatie de relatie ook nog eens lang heeft geduurd, is de impact van een opzegging uiteraard groot. Als de enige klant wegvalt kan dat het einde van de onderneming betekenen. In zo’n geval kan de opdrachtgever een bijzondere zorgplicht hebben door de leverancier in de gelegenheid te stellen gedurende een wat langere opzegtermijn zijn onderneming te reorganiseren of een vervangende opdrachtnemers te vinden;
  3. van belang kan ook zijn in hoeverre de partij die wordt opgezegd in het verleden afspraken heeft geschonden en of er andere redenen zijn zoals een discutabele betrouwbaarheid;
  4. of er van te voren overleg is gevoerd en de beëindiging is besproken of dat de beëindiging uit de lucht kwam vallen.

Opzegging kredietovereenkomst door de bank

Een kredietovereenkomst is meestal ook voor langere tijd aangegaan. Over het algemeen zijn banken op grond van de Algemene Bankvoorwaarden bevoegd een kredietovereenkomst op te zeggen als aan bepaalde specifieke voorwaarden is voldaan. De meest voor de hand liggende voorwaarden is dat de debiteur zijn betalingsverplichtingen tot aflossing en rente niet nakomt.

Aan de opzegging van een kredietovereenkomst door een bank kunnen zwaardere eisen worden gesteld dan aan de opzegging van een “gewone” duurovereenkomst. Naast de omstandigheden die hierboven zijn genoemd kunnen maatschappelijke belangen zoals behoud van werkgelegenheid een rol spelen als opzegging van de kredietovereenkomst betekent dat de onderneming failliet gaat.

 

Tip

Als u zelf een overeenkomst wilt opzeggen houdt er dan rekening mee dat ook als aan de wettelijke of contractuele voorwaarden voor opzegging is voldaan, de beëindiging soms toch niet is toegestaan.

Als u te maken heeft met een opzegging, houdt dan in het achterhoofd dat er vaak meer mogelijk is dan u denkt om de beëindiging te voorkomen.

Dit artikel is geschreven door Arthur Sweens, advocaat voor ondernemers en curator in Alkmaar en Den Helder. Heeft u vragen bel Arthur Sweens op 0223-239 011 of 06 22 42 30 73 (ook voor Whatsapp) of mail naar sweens@knuwer.nl