Ondernemingen hebben hun activiteiten vaak ondergebracht in verschillende vennootschappen. Meestal wordt gesproken van een concern, van moeder- en dochtervennootschappen of van een groepsstructuur. Deze verdeling kan samenhangen met economische of commerciële keuzes die zijn gemaakt en vaak zal ook spreiding van risico een belangrijke afweging zijn geweest. De gedachte is dat bij problemen in één van de vennootschappen de andere vennootschappen geen of minder risico mogen lopen. Omdat er vaak toch sprake is van een onderlinge verwevenheid en een gezamenlijk commercieel belang, kan op den duur de risicospreiding op de achtergrond raken. De bestuurder van een groep van vennootschappen zal regelmatig een risicoanalyse houden. Het is goed daarbij ook te onderzoeken of problemen bij een bepaalde vennootschap besmettingsgevaar kunnen geven voor de gehele groep. Bij deze analyse zal de bestuurder in kaart brengen welke financiële en contractuele relaties de vennootschappen onderling hebben. Een aantal voorbeelden: * in veel gevallen hebben de vennootschappen in een groep over en weer vorderingen. Deze kunnen voortvloeien uit een rekening-courant, verstrekte geldleningen, geleverde diensten etc. Meestal spreekt men van intercompany vorderingen. Er kunnen verschillende posities ontstaan en het kan geen kwaad deze eens in de zoveel tijd weer eens op te schonen. Het risico is namelijk dat als een vennootschap met een hoge vordering op zustervennootschappen in de problemen raakt, de curator in geval van faillissement deze vorderingen zal opeisen. Soms zal kunnen worden verrekend maar lang niet altijd. In dat geval moeten de gezonde vennootschappen dus betalen aan de zieke vennootschap; * een andere aandachtspunt betreft de fiscale verwevenheid. In een groepsstructuur zal er vaak sprake zijn van een fiscale eenheid voor de omzetbelasting en de vennootschapsbelasting. Als er ergens in de groep problemen ontstaan, kan zo’n fiscale eenheid vervelende consequenties hebben. De groep als geheel is immers ten opzichte van de Belastingdienst aansprakelijk voor onbetaald gebleven omzetbelasting of vennootschapsbelasting. Bij omzetbelasting kan worden gedacht aan de verplichting om omzetbelasting die in vooraftrek is genomen weer te moeten terugbetalen. Het is verstandig tijdig met de fiscaal adviseur te bespreken of de fiscale eenheid met de vennootschap die de problemen heeft, moet worden verbroken; * contractspartijen verlangen vaak dat de moeder of zelfs de hele groep zich garant stelt voor de nakoming van een contractuele verplichting die éen van de vennootschappen aangaat. Dit kan zijn een garantie, een borgstelling of een hoofdelijke aansprakelijkheid. Andere varianten zijn uiteraard denkbaar. Als een dochter in problemen contractuele verplichtingen niet nakomt, kan de moeder of de hele groep hiervoor worden aangesproken. Het spreekt voor zich dat dit aanzienlijke financiële consequenties kan hebben; * onlangs schreef mijn compagnon Bar Mekkelholt een artikel over de consequenties die het afgeven van een 403-verklaring voor de moedermaatschappij kan hebben als een dochter in de problemen komt. Op grond van de 403-verklaring is de moedermaatschappij immers hoofdelijk aansprakelijk voor de schulden die voortvloeien uit rechtshandelingen die andere 403-vennootschappen zijn aangegaan. Voor de complicaties verwijs ik verder naar zijn artikel van 20 augustus 2015. * tot slot is het goed te wijzen op verplichtingen die de groep heeft voor kredieten die de bank heeft verstrekt. In vrijwel alle gevallen zal de bank eisen dat de hele groep aansprakelijk is voor de terugbetaling van verleend krediet als één van de vennootschappen failliet gaat. Aan zo’n voorwaarde valt meestal niet te ontkomen. Met de bank kan vaak wel worden afgesproken om zekerheden in een bepaalde volgorde worden uit te winnen. Op die manier kan in sommige gevallen schade voor de groep worden voorkomen. Arthur Sweens is gespecialiseerd in het ondernemingsrecht en het insolventierecht. Hij adviseert ondernemers bij het opstellen van contracten, overnames, geschillen tussen aandeelhouders en samenwerkingsvormen. Ondernemers begeleidt hij in procedures in handelszaken.
Mail: sweens@knuwer.nl
Knuwer advocaten Den Helder; 0223- 660114
Knuwer advocaten Alkmaar; 072-5127117
